ชุมชนผู้บริโภคระดับโลก

ทุกวันนี้ที่กระแส Web 2.0 ครองโลก ชื่อเว็บอย่าง Youtube, MySpace, Facebook, Hi5 โด่งดังในฐานะเว็บที่รวมเนื้อหาจากผู้ใช้ ส่วนใหญ่ก็ไม่พ้นเป็นเรื่องส่วนตัวหรือความบันเทิงเป็นหลัก แต่ยังมี Web แนว 2.0 อีกแห่งที่รวมแต่เนื้อหาที่มีสารประโยชน์จากผู้ใช้ ในรูปแบบ "Citizen Journalism" หรือ "Consumer Journalism" ทุกคนมีสิทธิเป็นนักข่าวนักเขียนได้ นั่นคือ epinions.com

Epinions ไม่ใช่เว็บใหม่เพราะก่อตั้งมาตั้งแต่ปี 1999 หรือ 9 ปีก่อน มีความเป็น Web 2.0 ตั้งแต่ก่อนที่จะมีคำนี้ออกมาเสียอีก แต่แม้จะเก่าแก่ แต่ล่าสุดเมื่อสิ้นปี 2007 ที่ผ่านมา epinions.com ก็ยังเบียดเว็บใหม่ๆ มาได้รับถึง 2 รางวัล คือ "10 เว็บไซต์ที่มีประโยชน์ที่สุด" (10 Most Valuable Web sites) จาก about.com เว็บเสิร์ชคู่แข่งกูเกิล และยังได้รางวัล "Site of the Day" จากสถานีโทรทัศน์ CBS California ซึ่งเป็นบ้านเกิดของบริษัทด้วย

Epinions ถูกก่อตั้งโดยนักพัฒนาเว็บกลุ่มเล็กๆ อดีตพนักงาน Netscape, Yahoo และ Excite นำโดย Nirav Tolia แล้วถูก shopping.com ซื้อกิจการไปฝนปี 2003 แล้ว Ebay ก็ซื้อกิจการทั้งหมดไปในปี 2005 ฉะนั้นถือว่าปัจจุบัน Epinions เป็นส่วนหนึ่งของอีเบย์ด้วย โดยที่ นีราฟ โทเลีย ผู้ก่อตั้งยังคงบริหารอยู่ และเขาเองก็เป็น Reviewer เก่าแก่คนหนึ่งในเว็บนี้ด้วย

ประโยชน์ที่ว่านั้นก็คือ เป็นแหล่งรวม "Review" หรือ Comment เสียงด่าเสียงชมต่อสินค้าทุกชนิดตั้งแต่ชุดโฮมเธียเตอร์ โน้ตบุ๊ก เปลเด็ก โรงแรม ซีดีเพลง ไปถึงสบู่ แบ่งเป็นหมวดหมู่ชัดเจน โดยคอมเมนต์ทั้งหมดมาจากผู้อ่านในฐานะ "Reviewer" ซึ่งนอกจากจะให้คะแนนสินค้า 0 ถึง 5 ดาวในด้านต่างๆ ได้แล้ว ยังให้คะแนนกันเองได้ว่าคอมเมนต์ของใครน่าเชื่อถือ ของใครไร้น้ำหนักได้ด้วย สะสมไว้เป็นคะแนนประจำตัวของแต่ละ Reviewer เอง

และเนื่องจาก Review ใหม่ๆ เปรียบเสมือนเส้นเลือดที่หล่อเลี้ยงเว็บนี้ให้อยู่ได้ Epinions จึงมีนโยบายจ่าย 10 เหรียญสหรัฐให้กับผู้ที่ส่งรีวิวครบ 10 รีวิว แต่มีข้อแม้ว่าทั้ง 10 รีวิวนั้นต้องได้รับคะแนนความเชื่อถือ (Trust) จากผู้ใช้คนอื่นๆ และต้องมีความยาวความละเอียดถึงขั้นที่กำหนดไว้ด้วย และผู้ใช้คนไหนที่ไม่น่าเชื่อถือหรือป่วนเว็บก็จะถูกคะแนน Distrust ซึ่งถ้ามากๆ เข้าก็ถึงขั้นถูก Block ซึ่งทั้งหมดส่วนใหญ่ดำเนินการโดยเหล่าผู้ใช้ดูแลกันเอง

ระบบนี้ถูกเรียกว่า "Reputation System" โดยผู้ส่งความเห็นทุกคนถูกแบ่งเป็น 4 ระดับ ไล่จากบนลงล่างคือ Category Lead, Top Reviewer, Advisor และระดับ Reviewer ธรรมดา ซึ่งใครที่อยู่ระดับบนๆ จะมีสิทธิมีเสียงและมีค่าตอบแทนมากกว่า ส่วนความคิดเห็นใดที่มีคุณค่าก็จะถูกโหวตติดตรา "MH" ย่อจาก "Most Helpful" ไว้ ถัดๆ ไปก็เป็น Very Helpful (VH), Helpful (H), Not Helpful, (NH), ... ลงไปเรื่อยๆ

เว็บไทยทุกวันนี้คอมเมนต์สินค้ายังอยู่กระจัดกระจายไปตามเว็บต่างๆ มากมาย ยังไม่มีเว็บที่ทำตัวคล้าย Epinions ออกมา ส่วนในสหรัฐฯ นั้นตั้งแต่ปี 2000 มา ก็มีเว็บอื่นๆ เดินตามรอย Consumer 2.0 แบบนี้กันหลายเจ้าเช่น reviewcentre.com, ciao.com และ dooyoo.com

สมคิด เอนกทวีผล